Danas je Sveti Sava: Veruje se da ovaj svetitelj može da umiri oluje

On se smatra zaštitnikom Srbije i srpske pravoslavne crkve, a njegov praznik se slavi 27. januara u čast svih doprinosa srpskoj istoriji i crkvi.

Sve o Svetom Savi

Sin srpskog kneza Stefana Nemanje i vizantijske princeze Ane, Rastko Nemanjić rođen je 1175. godine. Bio je jedan od osnivača Srpske pravoslavne crkve i njen prvi arhiepiskop, kao i najznačajniji srpski sveštenik i prosvetitelja u Srednjem veku.

Ko je bio Sveti Sava?

Rastko Nemanjić stekao je obrazovanje u Vizantiji, gde je bio zainteresovan za istočnjačku pravoslavnu crkvu. Kasnije je napustio svetovni život i zamonašio se.

Od ovog trenutka Rastko Nemanjć odbacuje svoje svetovno ime i preuzima duhovni ime koje glasi Sava. On je preveo mnoga dela sa grčkog jezika na srpski jezik što je značajno doprinelo razvoju srpske književnosti i kulture. Sveti Sava je osnovao manastire i škole, te je njegov doprinos razvoju religije i obrazovanja u Srbiji ogroman. Umro je 1236. godine i proglašen je za sveca, a danas se smatra zaštitnikom Srbije i srpske kulture.

Kako je Sveti Sava pomirio braću?

Sveti Sava je imao ključnu ulogu u rešavanju sukoba između njegova dva starija brata, koji su se nakon smrti Stefana Nemanje takmičili za kontrolu nad srpskim kraljevstvom. Sava, koji se već odrekao svog kraljevskog zvanja i postao monah, koristio je religijski i duhovni autoritet koji je stekao tokom godina da posreduje između braće i pomogne im da se pomire.

On ih je podstakao da ostave po strani lične ambicije i rade zajedno za dobrobit kraljevstva i naroda. Takođe, uspeo je da ih ubedi da podele kraljevstvo među sobom, umesto da se takmiče za kontrolu nad celim područjem.

Koristeći mudrost, znanje i duhovni uticaj, Sava je uspeo da donese mir i stabilnost u porodicu Nemanjić i kraljevstvo, a braći je omogućio da se fokusiraju na širenje i konsolidaciju svoje vlasti. Po predanju, susret tri brata dogodio se u Crkvi Svetog Nikole, nekoliko kilometara severnije od manastira Studenica.

Sveti Sava i obrazovanje

Sveti Sava je shvatao da obrazovanje igra ključnu ulogu na putu napretka i razvoja srpskog naroda i kulture, te je jedan od njegovih prioriteta bila borba za obrazovanje u Srbiji tokom srednjeg veka.

Osnovao je mnoge manastire i škole koje su postali centri kulture i obrazovanja, a bavio se i preovdima knjiga sa grčkog na srpski jezik. Ova okolnosti je direktno doprinela razvoju književnosti u Srbiji. Bio je veliki pokrovitelj pismenosti, a zbog svih svojih dela i danas se smatra zaštitnikom obrazovanja i kulture u Srbiji, a uticaj koji je izvršio na ovu sferu života oseća se i u savremenom dobu.

Sveti Sava i zadužbine

Ktitorska delatnost Svetog Save obuhvata njegov rad na obnovi i podizanju brojnih crkava, manastira i drugih verskih objekata širom Srbije, Svete Gore, Soluna i Palestine.

On je počeo sa ktitorskom delatnošću u Vatopedu, gde je darivao ovaj manastir u kom je boravio. Sveti Sava i njegov otac Simeon su takođe brinuli o nekoliko svetogorskih svetilišta i osnovali su manastir Hilandar. Postojanje svih ovih zadužbina govori o ogromnom doprinosu Svetog Save u razvoju srpske crkve, ali i srpske kulture.

Sveti Sava praznik

Praznik Svetog Save se proslavlja 27. Januara, a ovo je dan kada se Rastko Nemanjić zamonašio i prihvatio svoje duhovno ime i ulogu.

Po navodima, ovaj praznik se u Srbiji proslavlja još od srednjeg veka kada je, kao i sada, spadao u jedan od najznačajnijih praznika u kalendaru srpske pravoslavne crkve. Centralni deo proslave ovog praznika zauzimaju liturgije i drugi vidovi bogosluženja.

Običaji na Sv. Savu

Na Svetog Savu post je obavezan. Iako je u kalendaru SPC upisan crvenim slovom, Sveti Sava može i mrsno da se slavi ako ne pada u sredu ili petak. Veruje se da ovaj svetitelj može da umiri more i oluje kao i da stvori vodu iz kamena...

Postoji i verovanje da na današnji dan ne treba nositi crveno, kao ni oštriti noževe, britve i druge alate...

Ovo verovanje potiče iz starih vremena, dok su seljaci strahovali da im vukovi ne pojedu stoku. Sveti Sava se smatrao pastirom i zaštitnikom stoke, te se ona na Savindan po običaju sama puštala na ispašu. Međutim, crveno se nije nosilo jer se verovalo da boja krvi privlači vukove. Isto tako na današnji dan ne valja otvarati britvu i oštriti noževe ili bilo koji alat kako bi vukovima čeljusti ostale sklopljene.

Postoji i verovanje da je loš znak ako na Svetog Savu grmi i da će se sigurno nešto rđavo desiti, pošto su udari gromova izuzetno retka pojava zimi. O grmljavini na Svetog Savu govori se i u narodnoj pesmi “Početak bune na dahije”. Isto tako postoji i verovanje da sunčan dan na Svetog Savu donosi blagostanje i srećnu i rodnu godinu.

Iako je današnji dan crveno slovo, na Svetog Savu za kućne poslove uglavnom važi kontra od onoga što je uobičajeno na velike praznike. Baš zato što se stoka u staro vreme puštala sama na ispašu, smatralo se da domaćin Savindan treba da iskoristi za sve bitne kućne poslove.

Žene danas smeju da rade kućne poslove, a čak je poželjno da se obavi veliko spremanje. Smatra se i da deca na Svetog Savu treba da nauče nešto novo, makar neku novu pesmu, jer će se u suprotnom ulenjiti i neće dovoljno napredovati cele godine.

Himna Svetom Savi

Svečana pesma ispevana tokom 18. veka u slavu Svetom Savi, najstarija je himna u Srba. Napisana je na crkvenoslovenskom jeziku i imala je četiri strofe.Javno je izvedena 1839. godine u Segedinu, a posle toga je često izvođena u Srbiji. Prvi notni zapis ostavio je Kornelije Stanković, posle svetosavske proslave u Beču 1858. godine.