104 godine od smrti Živojina Mišića: "Ko ne zna za strah, taj ide napred"

Jedan od najvećih srpskih vojskovođa, vojvoda Živojin Mišić, rođen je 20. jula 1855. kao trinaesto dete Radovana i Anđelije u selu Struganik, u opštini Mionica kod Valjeva, gde su se njegovi preci doselili krajem 17. ili početkom 18. veka. Porodica je uzela prezime Mišić po dedi Živojina Mišića, Miši Kaljeviću.

Osnovnu školu je pohađao prvo u Ribnici, potom u Kragujevcu, gde je završio i prvi, drugi i šesti razred gimnazije. Treći i četvrti razred je pohađao u Prvoj beogradskoj gimnaziji.

Potom je 1874. godine primljen u Vojnu akademiju, kao 19. u rangu, ali je nije završio jer je pred kraj školovanja mobilisan.

• Vek od smrti vojvode Živojina Mišića: "Život je večita borba. Ko sme, taj može"

• Kolubarska bitka: Istorija je pokazala da je Živojin Mišić bio u pravu

• Mišić bio protiv povlačenja preko Albanije: "Niko se nije usrećio bežeći iz svoje otadžbine"

Učestvovao je u svim ratnim sukobima u koje je Srbija bila upletena od 1877. do 1918. godine, a u balkanskim ratovima bio je pomoćnik načelnika štaba Vrhovne komande, generala Putnika, i njegova desna ruka.

U periodu od 1898. do 1904. godine predavao je vojnu strategiju na Vojnoj akademiji, a nakon toga je služio pod komandom Radomira Putnika, koga je uspešno zamenio u odbrani Srbije od napada Austrougarske, što je označilo početak Prvog svetskog rata.

U decembru 1914. godine on je sarađivao na planiranju operacijama protiv turske Vardarske armije i upravljao njima, a kada je srpska vojska pobedila u Кumanovskoj bici, unapređen je u čin generala.

• Kuća u kojoj je rođen Živojin Mišić čuva tajne srpske istorije

• Sto godina od Velikog rata; Mišić: "U smrt, samo ne stajte"

• Pogledajte kako živi potomak vojvode Živojina Mišića VIDEO

Njegova pravilna procena situacije prvoga dana bitke na Bregalnici, kada je srpska Vrhovna komanda u Skoplju razmatrala pitanje na kojoj liniji će primiti odsudnu bitku bila je od presudnog značaja za dalji tok i konačan ishod odlučujuće bitke Drugog balkanskog rata.

Mišić je 4. decembra 1914. godine unapređen u čin vojvode

Pred samo izbijanje Prvog svetskog rata, postavljen je za pomoćnika načelnika štaba Vrhovne komande. Tokom Кolubarske bitke, njemu je predata komanda nad Prvom armijom. Zahvaljujući Mišićevom znanju, ova armija se od jedinice u rasulu pretvorila u formaciju sposobnu za borbu. Takođe, Mišić je 4. decembra 1914. godine unapređen u čin vojvode.

Kada su združene snage nemačke, austrougarske i bugarske vojske ponovo napale Srbiju u oktobru 1915. godine, srpska vojska se povukla na Кosovo, a Mišić je predlagao kontranapad. Njegov predlog su odbili ostali zapovednici armija na sastanku u Peći i usledilo je povlačenje preko Albanije.

Posle oporavka u Francuskoj, u septembru 1916. godine je ponovo postavljen za komandanta Prve armije, koja je naterala na povlačenje bugarsku vojsku i u bici kod Goničeva oslobodila Bitolj.

U junu 1918. godine zamenio je formacijsko mesto sa generalom Bojovićem i postavljen je za načelnika štaba Vrhovne komande. Srpskom vojskom je komandovao tokom proboja Solunskog fronta u septembru iste godine, kada je za manje od tri meseca oslobođena Кraljevina Srbija.

Ali, njegovo zdrvalje već bilo prilično ugroženo i vojvoda Mišić je morao na lečenje u Pariz. Ipak, na sopstvenu odgovornost se vratio u Beograd i poslednje dane proveo je u Vračarskom sanatorijumu. S ozbiljnom bolešću borio se 14 meseci, ali nažalost preminuo je 20. janura 1921. godine.

"Ko ne zna za strah, taj ide napred"

Vest o smrti velikog i hrabrog vojskovođe duboko je potresla sve građane, a vlada je organizovala državnu sahranu, kojoj je prisustvovao ogroman broj ljudi.

Takođe, zabeleženo je i da je bio oficir kojeg su zbog neposlušnosti vlasti dva puta prevremeno penzionisale, a kojeg su u potaji zvali "kremen-kamen".

Njegove reči: "Život je večita borba. Ko sme taj može. Ko ne zna za strah, taj ide napred" i danas su moto mnogim ljudima.

Inače, u Kolubarskoj bici, koja je počela 16. novembra 1914. godine, komandant Prve armije Petar Bojović je ranjen, pa je Mišić preuzeo Prvu armiju, i to u trenutku njenog povlačenja.

Mišić je, protivno naredbi Vrhovne komande, odučio da Prvu armiju izvuče iz neposrednog dodira sa neprijateljem i dok su mnogi očekivali vesti o slomu srpske vojske, počela je njena velika protivofanziva. Srpska vojska, koja je u međuvremenu popunjena ljudstvom i opskrbljena municijom, 15. decembra je oslobodila Beograd. Posle Kolubarske bitke i proterivanja neprijatelja iz Srbije, slavom ovenčani Mišić, koji je tada unapređen u čin vojvode, verovao je da  položaj u vojsci više niko i nikada, intrigama, neće moći da mu ugrozi. Ali ispostavilo se da neće biti tako, jer je čak dva puta penzionisan.

Strog, ali pravičan

Iako je bio stog, bio je veoma pravičan, pa su ga vojnici voleli, a ludo ga je zavolela i jedna Nemica, koja je kasnije promenila veru i postala Magdalena.

Lujza Krikner i Živojin Mišić su se upoznali 1881. godine na oficirskom balu u "Starom zdanju" u Bukovičkoj banji, pored Aranđelovca. Ona je imala samo 16 godina, bila je Nemica protestantske vere i to je bio njen prvi bal. Njen otac, bogati građevinski preduzimač Fridrih Krikner je odbijao "seljačkog sina, oficira s malom platom, koji je pritom bio i druge vere" narednih meseci kad god bi Mišić prosio Lujzu. Na kraju je je ona pobegla za njega, nepunih godinu dana od prvog susreta.

Njihov brak trajao je govoto četiri decenije, dobili su tri sina i tri kćerke: Radovana, Aleksandra i Vojislava, Eleonoru, Olgu i Anđeliju.

Najstariji sin Radovan, rezervni konjički kapetan druge klase, i srednji sin Aleksandar, aktivni konjički poručnik, učestvovali su u borbenim jedinicama od 1912. do 1918. godine. Najmlađi Vojislav tada je imao samo 14 godina. Aleksandra su u Drugom svetskom ratu streljali Nemci, pa je Lujza 1943. godine promenila veru, iz protestantske prešla u pravoslavnu i uzela ime Magdalena.

Mišić je važio za jednog od najobrazovanijih i najsposobnijih srpskih generalštabnih oficira svog vremena. U toku službovanja s porodicom je promenio osam garnizona. Pritom, bio je i vrlo plodan pisac i prevodilac, govorio je nemački, francuski i ruski jezik, a enegleski i italijanski je učio na Solunskom frontu.

Od 1896. do 1904. godine bio je i profesor strategije, nauke o veštini vođenja vojske i veštine ratovanja na višoj školi Vojne akademije. Ostaće upamćeno da se vojna strategija srpskog vojvode Živojina Mišića izučava na mnogim vojnim akademijama, od naše do američke akademije Vest Point.