Na današnji dan, 28. januar

Tvorac je srpskog spoljnopolitičkog i nacionalnog programa &quot;Načertanije&quot; (1844), koji je bio temelj srpske spoljne politike sve do Prvog svetskog rata. Smatra se prvim velikim srpskim političarem 19. veka.814 - Umro je Karlo I Veliki, franački kralj od 768. i rimsko-nemački car od 800. kada ga je krunisao papa Lav III. Znatno je pro&scaron;irio kraljevstvo i postao gospodar gotovo cele zapadne i srednje Evrope. Uveo je sistem kraljevskih vazala kojima je dodeljivao nasledne posede (feude) i tako stvorio vladajuću klasu velikih zemljoposednika.1547 - Umro je engleski kralj Henri VIII (Henry), koji je nakon dolaska na presto 1509. pro&scaron;irio vlast na Vels, &Scaron;kotsku i Irsku i izgradnjom jake flote postavio temelj budućoj pomorskoj sili. Ženio se &scaron;est puta, a nakon sukoba s papom, koji je odbio da poni&scaron;ti njegov prvi brak, oduzeo je papi vlast nad crkvom u Engleskoj, proglasio 1534. sebe vrhovnim crkvenim poglavarom i utemeljio anglikansku crkvu.1573 - Počela je velika hrvatsko-slovenska seljačka pobuna pod vodjstvom Matije Gupca. Pobuna je u krvi ugu&scaron;ena 9. februara, a njen vodja je zarobljen i nakon nekoliko dana je umro od posledica svirepog mučenja.1596 - Umro je engleski gusar i admiral Frensis Drejk (Francis Drake) prvi Englez koji je oplovio svet (1577-80). Gusarskim napadima na &scaron;panske brodove doprineo je engleskom osvajanju kolonija, posebno u severnoj Americi, a imao je i značajnu ulogu u pobedi britanske ratne mornarice 1588. nad &scaron;panskom &quot;Nepobedivom armadom&quot; u bici u Laman&scaron;u. Preneo je 1586. krompir u Evropu iz Amerike.1689 - Engleski parlament objavio je abdikaciju kralja Džejmsa II (James). Poslednji vladar iz dinastije Stjuart (Stuart) bio je prisiljen na napusti presto jer je poku&scaron;ao da vrati katolicizam u Englesku.1812 - Rodjen je srpski državnik Ilija Gara&scaron;anin, jedan od vodja ustavobranitelja i vi&scaron;egodi&scaron;nji ministar unutra&scaron;njih poslova u ustavobraniteljskim vladama. Tvorac je srpskog spoljnopolitičkog i nacionalnog programa &quot;Načertanije&quot; (1844), koji je bio temelj srpske spoljne politike sve do Prvog svetskog rata. Smatra se prvim velikim srpskim političarem 19. veka.1846 - Na balu u Beču prvi put je izveden &quot;Srpski kvadril&quot;, delo koje je Johan &Scaron;traus mladji (Johann Strauss) komponovao po nalogu kneza Milo&scaron;a Obrenovića.1857 - Rodjen je srpski političar i publicista Stojan Protić, jedan od osnivača Radikalne stranke, prvi premijer Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (1918). Izdavao je i uredjivao časopis &quot;Delo&quot; i list &quot;Odjek&quot;. Pisac je odgovora na austro-ugarski ultimatum Srbiji 1914.1871 - Francuska &quot;Vlada narodne odbrane&quot;, koja je formirana u Parizu nakon &scaron;to je svrgnut Napoleon III i proklamovana republika, prihvatila je kapitulaciju u ratu s Pruskom, u kojem je francuska vojska te&scaron;ko poražena.1878 - U Nju Hevnu u SAD je pu&scaron;tena u rad prva telefonska centrala, dve godine nakon &scaron;to je Aleksander Grejem Bel (Alexander Graham Bell) patentirao telefon.1887 - Rodjen je poljski pijanista Artur Rubin&scaron;tajn.1935 - Island je postao prva zemlja u kojoj je legalizovan abortus.1939 - Umro je irski pesnik i dramski pisac Vilijam Batler Jejts (William Butler Yeats), najznačajnija ličnost irskog nacionalnog preporoda, jedan od osnivača i upravnik narodnog pozori&scaron;ta (Teatar Ebi). Njegova delatnost nadahnula je procvat irske nacionalne drame, a učestvovao je i u javnom političkom životu i bio senator od 1922. do 1928. Dobio je Nobelovu nagradu za književnost 1923.1986 - U eksploziji američkog vasionskog &scaron;atla &quot;Čelendžer&quot;, 72 sekunde posle lansiranja iz Kejp Kaneverala, poginulo je svih sedam astronauta.1994 - Tri italijanska novinara ubijena su u Mostaru, a u Zenici je jedan Britanac ubijen, a dvojica te&scaron;ko ranjeni. Britanci su bili službenici agencije za dostavljanje humanitarne pomoći u Bosni.1995 - U najkrvavijem sukobu od početka nasilja islamskih ekstremista u Egiptu, poginulo je 14 ekstremista, dvoje policajaca i dvojica prolaznika koji su se na&scaron;li u unakrsnoj vatri.1998 - U Indiji je osudjeno na smrt svih 26 optuženih za uče&scaron;će u zaveri i ubistvu biv&scaron;eg premijera Radživa Gandija (Rajiv Gandhi).2001 - U Zagrebu je umro hrvatski književnik Ranko Marinković. Dobitnik je mnogih književnih nagrada a njegova dela, poput romana &quot;Kiklop&quot; i &quot;Glorija&quot;, uz stvarala&scaron;tvo Miroslava Krleže svrstavaju se u najveća dostignuća hrvatske književnosti.2002 - U Stokholmu je umrla &scaron;vedska književnica Astrid Lindgren, tvorac Pipi Duge Čarape. Napisala je vi&scaron;e od 100 dela, a njene knjige prodate su u vi&scaron;e od 100 miliona primeraka.2003 - U Beogradu je preminuo Milo&scaron; Milutinović, jedan od najboljih jugoslovenskih fudbalera svih vremena.2003 - Na op&scaron;tim izborima u Izraelu pobedila je desničarska partija Likud, čiji je lider izraelski premijer Ariel &Scaron;aron.2004 - Predsednik britanske medijske korporacije Bi-Bi-Sija (BBC) Gevin Dejvis podneo je ostavku, a kompanija se izvinila zbog propusta u izve&scaron;tavnju o naoružanju Iraka pred rat u toj zemlji. Otkaz je dao i novinar BBC Endru Giligan, autor spornih tekstova u kojima se optužuje britanska vlada da je preuveličala opasnost od iračkog naoružanja.2011 - Umrla je operska diva Margaret Prajs (Price) koja je važila za jednu od vodećih soprana sveta. Najpoznatija je po izvodjenju Mocartovih složenih kompozicija.2013 - Sedamdesetpetogodi&scaron;nja holandska kraljica Beatriks abdicirala je u korist svog sina, prica Vilema-Aleksandera, koji je postao kralj te zemlje 30. aprila.2016 - Preminuo je Džef Nikols (Geoff Nicholls), klavijaturista britanske hard rok i hevi metal grupe Blek sabat (Black Sabbath).2017 - Predsednik SAD Donald Tramp (Trump) doneo je dekret o privremenoj zabrani ulaska u SAD za izbeglice i posetioce iz sedam zemalja sa većinskim muslimanskim stanovni&scaron;tvom (Irak, Iran, Sudan, Libija, Somalija, Jemen i Sirija). Odluka je proizvela lavinu negodovanja u ovim zemljama i &scaron;irom sveta.2021 - Sektor turizma u svetu izgubio je 1.300 milijardi dolara u 2020. godini usled restrikcija kretanja zbog pandemije korona virusa.2023 - General u penziji Petr Pavel pobedio je na predsedničkim izborima u Če&scaron;koj nakon kampanje usmerene na podr&scaron;ku NATO-u, Evropskoj uniji i pomoć Ukrajini.

Na današnji dan, 28. januar

0 Komentari