Na današnji dan, 17. januar

1562 - Stupio je na snagu edikt iz Sen Žermena (Januarski edikt) kojim su priznati hugenoti (protestanti) u Francuskoj. Istog dana, vodje katolika - vojvoda od Giza i kardinal od Lorene, formirali su uniju (kasnije Sveta liga) koja je blokirala primenu edikta i izazvala verske ratove koji su, uz povremene prekide, 36 godina razarali Francusku. Ratovi su prekinuti Nantskim ediktom koji je 1598. izdao Anri IV.1600 - U Madridu je rodjen Pedro Kalderon de la Barka (Calderon, Barca), jedan od najvećih &scaron;panskih dramskih pisaca. Proslavio se jednočinkama s motivima iz Biblije, a njegova filozofska drama &quot;Život je san&quot; zadržala se do danas u pozori&scaron;tima.1706 - Rodjen je američki naučnik i političar Bendžamin Frenklin (Benjamin Franklin), borac za slobodu čoveka, učesnik u Američkom ratu za nezavisnost, jedan od tvoraca &quot;Deklaracije o nezavisnosti&quot; i Ustava SAD. Kao naučnik poznat je po izumu gromobrana i otkriću toka i karakteristika Golfske struje. Osnovao je prvu javnu biblioteku u Americi, Filozofsko dru&scaron;tvo Pensilvanije i &quot;Akademiju&quot; koja je prerasla u Univerzitet Pensilvanije.1732 - Rodjen je kralj Poljske Stanislav II Ponjatovski. Tokom vladavine (1764-95) bio je prisiljen na tri deobe teritorije - 1772, 1793. i 1795. Abdicirao je nakon potpisivanja treće deobe.1773 - Engleski moreplovac Džejms Kuk (James Cook) prvi je pre&scaron;ao Antarktički krug, brodom &quot;Rezolu&scaron;n&quot;.1863 - Rodjen je ruski pozori&scaron;ni glumac, teatrolog i reditelj Konstantin Sergejevič Stanislavski. Osnivao je Hudožestveni teatar u Moskvi 1898. i bio umetnički rukovodilac i ideolog tog pozori&scaron;ta do kraja života 1938. Kao veliki pozori&scaron;ni inovator, imao je značajan uticaj na savremenike.1863 - Rodjen je engleski državnik Dejvid Lojd Džordž (David Lloyd George), ministar u vladi liberala 1905-15, i u koalicionoj vladi 1915-16, premijer 1916-22. Jedan je od utemeljivača engleskog radničkog zakonodavstva kojim su uvedeni osmočasovno radno vreme za rudare, pravo na &scaron;trajk, državne penzije, zdravstveno i socijalno osiguranje. Bio je jedan od glavnih učesnika mirovne konferencije u Versaju posle Prvog svetskog rata i znatno je uticao na prilike u posleratnoj Evropi.1874 - Umrla su braća Čang i Eng, blizanci srasli levom, odnosno desnom stranom grudnog ko&scaron;a. Rodjeni su u Sijamu (Tajland) i od njih potiče naziv sijamski blizanci. Bili su svetska atrakcija i proživeli su 63 godine materijalno osigurani zaradom od nastupa u cirkusima.1919 - Poljski kompozitor Ignaci Jan Paderevski (Ignacy, Paderewski), pijanista svetskog glasa, postao je prvi premijer Republike Poljske, uspostavljene po Prvom svetskom ratu.1945 - Sovjetske trupe i Poljske patriotske snage su u Drugom svetskom ratu oslobodile Var&scaron;avu, vi&scaron;e od pet godina nakon pada glavnog grada Poljske u ruke nemačkih nacista.1959 - Senegal i Francuski Sudan doneli su odluku o formiranju federalne države pod nazivom Republika Mali. Odluka je stupila na snagu u aprilu.1961 - Ubijen je Patris Lumumba, biv&scaron;i premijer Konga, tvorac nezavisnosti te zemlje, simbol borbe protiv kolonijalizma i heroj &quot;crne Afrike&quot;. Protivustavno je smenjen s položaja premijera 5. septembra 1960, a 1. decembra uhvatili su ga vojnici generala Mobutua i odveli u Katangu, gde je ubijen.1964 - Umro je slikar i grafičar Djordje Andrejević-Kun, član Srpske akademije nauka i umetnosti, poznat po monumentalnim realističnim kompozicijama i grafičkim mapama u kojima je prikazao zločine okupatora u vreme Drugog svetskog rata i motive iz obnove i izgradnje Jugoslavije. Ilustrovao je i opremio brojna književna dela.1966 - U sudaru iznad &Scaron;panije američkog bombardera &quot;B-52&quot; i &scaron;panskog aviona za snabdevanje gorivom, poginulo je osam ljudi, a bombarder je bio prinudjen da u Atlantski okean odbaci hidrogensku bombu koja nije eksplodirala.1991 - SAD i zapadni saveznici izveli su u Zalivskom ratu drugi i treći talas masovnog bombardovanja ciljeva u Iraku i Kuvajtu; za uzvrat tri iračke rakete &quot;skad&quot; eksplodirale su u Tel Avivu.1995 - U zemljotresu koji je pogodio &scaron;ire područje japanskog grada Kobea poginulo je vi&scaron;e od 6.400 ljudi, a materijalna &scaron;teta je procenjena na 85,5 milijardi dolara.1997 - U Dablinu je sud proglasio prvi razvod braka u istoriji Irske, na osnovu zakona odobrenog na referendumu, čemu se žestoko protivila rimokatolička crkva.2000 - U Centru bezbednosti u Cetinju registrovana je Crnogorska pravoslavna crkva.2002 - U erupciji vulkana Njiragongo u Demokratskoj Republici Kongo razoreni su grad Goma i okolna sela, poginulo je vi&scaron;e od 100 ljudi, a desetine hiljada su ostale bez domova.2002 - Umro je &scaron;panski pisac Kamilio Hose Sela (Camilo Jose Cela) dobitnik Nobelove nagrade za knjževnost 1989. godine. Autor je romana &quot;Porodica Paskvala Duartea&quot;.2003 - Vlada Bugarske ukinula je sankcije protiv SR Jugoslavije uvedene 1998, ali su ostala zamrznuta sredstva koja pripadaju biv&scaron;em predsedniku SRJ Slobodanu Milo&scaron;eviću, njegovoj porodici i osmorici biv&scaron;ih visokih funkcionera.2004 - Umro je Rej (Ray) Stark, holivudski producent i &quot;lovac na talente&quot; čiji opus obuhvata vi&scaron;e od 125 filmova, medju kojima su i &quot;Sme&scaron;na devojka&quot; (Funny girl) i &quot;Noć iguane&quot; (Night of the iguana).2005 - Umro je biv&scaron;i lider Komunističke partije Kine Džao Cijang koji se 1989. godine usprotivio primeni vojne sile protiv studenata koji su demonstrirali na trgu Tjenanmen u Pekingu, tražeći demokratizaciju zemlje. Nakon toga je smenjen i ostatak života proveo je u kućnom pritvoru.2008. - Nekada&scaron;nji svetski prvak u &scaron;ahu, amerikanac Bobi Fi&scaron;er (Bobby Fischer), koga su popularno zvali &quot;&scaron;ahovski Mocart (Mozart)&quot;, preminuo je u 65. godini.2010 - Milijarder i desničar Sebastijan Pinera (Sebastian, 61) pobedio je na izborima za predsednika Republike Čile. Pinera je prvi demokratski izabrani desničarski presednik nakon 52 godine.2014 - Vatikan je objavio da je prethodni poglavar Rimokatoličke crkve, papa Benedikt XVI ra&scaron;činio tokom dve godine skoro 400 sve&scaron;tenika zbog zlostavljanja dece.2017 - SAD su uvele sankcije predsedniku Republike Srpske (RS) Miloradu Dodiku zbog opstrukcije Dejtonskog mirovnog sporazuma.2017 - Italijanski desničar Antonio Tajani izabran je za novog predsednika Evropskog parlamenta.2024 - Poslanici Evropskog parlamenta su u raspravi o izborima u Srbiji održanim 17. decembra, izneli u većini o&scaron;tre kritike zbog, kako je rečeno, velikih nepravilnosti i nalaza međunarodnih posmatrača da su izbori zakinuli rezultate opozicionih partija, uz favorizovanje vladajuće stranke.

Na današnji dan, 17. januar

0 Komentari