Svetska ekonomija u opasnosti

Južno kinesko more &ndash; za Kineze je to jednostavno Južno more, a Vijetnamci ga nazivaju Istočno more &ndash; deo je zapadnog Pacifika.Ovo rubno more, s povr&scaron;inom od oko 3,5 miliona kvadratnih kilometara, sme&scaron;teno je između Kine, Tajvana, Filipina, Indonezije, Vijetnama, Tajlanda, Kambodže i Malezije, pi&scaron;e Dojče vele.Preko tog mora godi&scaron;nje se transportuje oko 40 odsto svih svetskih naftnih derivata. Prema podacima Konferencije Ujedinjenih nacija o trgovini i razvoju (UNCTAD), tamo se odvija trećina ukupne svetske pomorske trgovine.Globalni ekonomski faktorNaučnici sa američkog Univerziteta Djuk procenjuju da se samo između Južnog kineskog i Istočnog kineskog mora, dakle u oblasti između Kine, Korejskog poluostrva i Japana, godi&scaron;nje prevozi roba vredna 7,4 biliona američkih dolara.Prema podacima Centra za strate&scaron;ke i međunarodne studije iz Va&scaron;ingtona, svake godine desetine hiljada brodova prolaze kroz Južno kinesko more.Oni prevoze 40 odsto uvoza i izvoza Kine, vi&scaron;e od 30 odsto indijske trgovine i oko 20 odsto japanske trgovine s ostatkom sveta.Ekonomije ove tri države zavise od nesmetanog prometa ovim pomorskim putem. Južno kinesko more je od velike važnosti kako za unutra&scaron;nju azijsku trgovinu, tako i za trgovinu s Evropom, Bliskim istokom i Afrikom.Kina protiv ostatka svetaPeking polaže pravo na gotovo celo Južno kinesko more, dok ostale obalske zemlje optužuju Kinu da kr&scaron;i njihove isključive ekonomske zone.Narodna Republika Kina ignori&scaron;e arbitražnu presudu Međunarodnog suda pravde u Hagu, prema kojoj Peking nema pravo na tu ekspanziju.Kina sve če&scaron;će sprovodi agresivne vojne akcije na ovom pomorskom putu, uključujući sukobe s filipinskim brodovima, &scaron;to pojačava strahove od oružanog sukoba.Sjedinjene Države vi&scaron;e puta su upozorile da su u slučaju sukoba obavezne da pruže vojnu pomoć Filipinima, a to uključuje i incidente u Južnom kineskom moru. EPA-EFE/FRANCIS R. MALASIG Vijetnam je pro&scaron;log meseca podneo zahtev Ujedinjenim nacijama za pro&scaron;irenje svog uticaja izvan trenutne zone od 200 nautičkih milja, a sličan korak su u junu preduzeli i Filipini.Kina takođe smatra ostrvo Tajvan, koje se nakon građanskog rata pre 75 godina proglasilo samostalnom državom, &quot;otpadničkom provincijom&ldquo; koja bi trebalo da bude integrisana u kinesku teritoriju.Nagađanja da bi Peking to mogao sprovesti vojnim putem dodatno pojačava strahove od rata u regionu.More bogato resursimaU Južnom kineskom moru su već dokazana ili očekivana nalazi&scaron;ta prirodnog gasa u količini od 5,38 biliona kubnih metara i oko jedanaest milijardi barela nafte, prema podacima američke Agencije za energetsku informaciju (EIA).U spornom morskom području nalaze se i velike količine retkih zemalja koje su izuzetno važne za kinesku ekonomiju. Procene su da u Tihom okeanu postoje oko hiljadu puta bogatija leži&scaron;ta tih zemalja i metala nego u svim drugim poznatim nalazi&scaron;tima.Polovinu tih resursa trenutno kontroli&scaron;e Kina, a oni su ključni za tranziciju ka kori&scaron;ćenju &quot;zelenih&quot; energija.Jo&scaron; jedno krizno žari&scaron;teOd pro&scaron;le godine globalna trgovina pati zbog napada jemenskih pobunjenika Huta, saveznika Irana, u Crvenom moru. Pobunjenici napadaju trgovačke brodove kao odgovor na ofanzivu Izraela na Gazu nakon napada Hamasa u oktobru pro&scaron;le godine.Velike brodarske firme sada preusmeravaju brodove iz Crvenog mora i Sueckog kanala oko Rta dobre nade na južnom &scaron;picu Afrike. EPA-EFE/MOHAMED HOSSAM To produžava prevoz za otprilike deset dana, povećava tro&scaron;kove osiguranja, opterećuje životnu sredinu, dovodi do većih tro&scaron;kova goriva i uzrokuje ka&scaron;njenja u prevozu kontejnera u Evropi i Aziji.Dok se rat u Pojasu Gaze &scaron;iri na ceo Bliski i Srednji istok, jer Iran može u bilo kom trenutku izvr&scaron;iti vojni udar na Izrael, otvara se jo&scaron; jedno područje sukoba na Ormuskom moreuzu, pod kontrolom Teherana.Kroz ovaj prolaz na ulazu u Persijski zaliv prolazi trećina svetskog transporta nafte.Najveće usko grlo u regionuGlavni spor ostaje odnos Pekinga prema Filipinima i &ndash; naravno &ndash; Tajvanu. Prava opasnost za svetsku trgovinu ipak preti u Malajskom moreuzu.Ovaj uski prolaz nalazi se južnije, između Malezije, Indonezije i Singapura.Pro&scaron;le godine, prema podacima američke agencije EIA, kroz ovaj prolaz dnevno je transportovano oko 23,7 miliona barela nafte i naftnih proizvoda. To je 13 odsto vi&scaron;e nego kroz Ormuski moreuz u istom razdoblju.Malajski moreuz na najužem delu &scaron;irok je svega 64 kilometra, a već sada se tamo događaju sudari brodova i saobraćaj je izuzetno gust. Osim toga, ovo morsko područje opasno je zbog pljački i pirata.Niz geopolitičkih stručnjaka i vojnih analitičara predviđa da bi, u slučaju kineskog napada na Tajvan, SAD sa svojim saveznicima mogle da blokiraju Malajski moreuz.To bi ugrozilo snabdevanje Kine naftom i ograničilo izvoz najveće azijske ekonomije.

Svetska ekonomija u opasnosti

0 Komentari