Izložba "Čuvajte (mi) Jugoslaviju" u Muzeju Jugoslavije VIDEO

Izložba prati društveno-istorijske okolnosti u zemlji nakon atentata i promatra kako je kreirano sećanje na kralja u cilju očuvanja integralne Jugoslavije.

Direktorka Muzeja Jugoslavije Neda Knežević je istakla na otvaranju da je Aleksandar bio "monarh koji je težio jedinstvu naroda i verovao je u zajedničku budućnost". "Rečenica koja mu se pripisuje kao poslednja, postala je više od oproštajnih reči - mit, poziv na jedinstvo i debatu šta je Jugoslavija zaista značila", navela je Knežević.

• Kralj Jugoslavije Aleksandar I Karađorđević ubijen pre 90 godina
• U Srbiju vraćen vredan portret kralja Aleksandra Karađorđevića koji je naslikao Paja Jovanović
   

Prema njenim rečima, kroz izložbu su pokušali da pokažu kako je sećanje na kralja trebalo da jača odbrabenu snagu zemlje i emocije, kao i različite perspektive sećanja. Knežević je istakla da je izložba "poziv svima nama da tragamo za jedinstvom u različitostima".

Autori izložbe "Čuvajte (mi) Jugoslaviju" su Veselinka Kastratović Ristić, Biljana Crvenković, Aleksandra Momčilović Jovanović i Radovan Cukić, a izložba je za posetioce otvorena od sutra do 31. marta 2025. godine. Izložba pokazuje, između ostalog, uniformu u kojoj je kralj ubijen, par farova vozila u kome se nalazio, slike, dokumenta, fotografije, slikarske portrete kao i brojne biste kralja.

U svom obraćanju u ime autorskog tima, Cukić je istakao da se "Čuvajte (mi) Jugoslaviju" "više bavi kulturom sećanja, nego političkom istorijom", a rezultat je izložba koja pruža drugačiji pogled na na poslednji period postojanja kraljevine Jugoslavije. Cukić je dodao da izložba pruža uvid "kako je kreirana kultura pamćenja oko jednog vladara, kakvu ulogu su imale elitna i narodna kultura", uz podršku svakodnevne politike.

FOTO TANJUG/ VLADA REPUBLIKE SRBIJE/ SLOBODAN MILJEVIĆ

Kastratović Ristić je rekla Tanjugu da se "prvi put radi ovaka izložba" posvećena atentatu na kralja Aleksandra, i da će posetioci moći da vide, između ostalog, njegove posmrtne maske izrađene posle ubistva.

Prema njenim rečima, tu su i skulpture kralja rađene u Francuskoj, delovi njegovih spomenika koji su građeni posle 1934. godine, ali su srušeni tokom ili posle Drugog svetskog rata, ali i narodno stvaralaštvo nastalo povodom atentata, poput vezova ili epskih pesama.

Kastratović Ristić je rekla da su se kao naziv izložbe prirodno nametnule zvanično poslednje reči kralja: "Čuvajte mi Jugoslaviju", koje su se do 1941. godine stalno ponavljale u svim situacijama kada se pominjao Aleksandar.

Prema njenim rečima, tema atentata na kralja je malo obrađivana u našoj istoriografiji, a zahvaljujući kolegama iz domaćih i regionalnih muzeja i arhiva su "nabavili popriličan broj eksponata i ogroman broj dokumenata".

Napomenuvši da posetioci neće mnogo saznati o ličnosti kralja Aleksandra na izložbi koja počinje sa njegovim ubistvom, Kastratović Ristić je dodala da će "shvatii u kakvoj situaciji je bila Jugoslavija u predratnim vremenima, i koliko je njegovo ime pominjano kao kohezivni element".

Na otvaranju izložbe posetioci su mogli čuti kompoziciju "Čuvajte mi Jugoslaciju u savremenom aranžmanu i izvođenju pijanistkinje Katarine Ranković.