Razlike u troškovima rada u Evropi: Gde je najskuplje, a gde najjeftinije zaposliti radnika?

Razlika između najviših i najnižih troškova je veća od pet puta, što ukazuje na ozbiljne regionalne nejednakosti.

Prema podacima Evrostata, u 2024. godini sat rada u EU koštao je prosečno 33,5 evra, dok je raspon išao od 10,6 evra u Bugarskoj do 55,2 evra u Luksemburgu.

Sever i zapad prednjače po ceni rada

Najviši troškovi rada zabeleženi su u severnoj i zapadnoj Evropi. Pet nordijskih zemalja, uključujući Norvešku, Island i Dansku, premašuju prosek EU. Ove tri zemlje imaju trošak rada veći od 50 evra po satu. 

Uz njih, Belgija (48,2 €), Holandija (45,2 €), Austrija (44,5 €), Francuska (43,7 €) i Nemačka (43,4 €) nalaze se među najskupljim.

Najniži troškovi u istočnoj Evropi

Na drugoj strani, najniži troškovi rada su u istočnoj Evropi – Bugarska (10,6 €), Rumunija (12,5 €) i Mađarska (14,1 €). U južnoj Evropi, troškovi su umereni, ali i dalje znatno niži u poređenju sa severom: Italija (30,9 €), Španija (25,5 €), Portugal (18,2 €) i Grčka (16,7 €).

Kada se uračuna kupovna moć, razlike su manje

Kada se troškovi rada preračunaju u standard kupovne moći (PPS), razlike se značajno smanjuju. U tom slučaju, opseg između najniže i najviše vrednosti među zemljama EU pada sa više od 5 puta na nešto više od 2 puta. 

Tako, sat rada u PPS iznosi od 19,1 u Bugarskoj do 40,3 u Belgiji, dok Norveška ostaje na vrhu sa 40,7.

Šta sve ulazi u trošak rada?

Trošak rada ne podrazumeva samo plate, već i „neplatne“ komponente kao što su socijalni doprinosi i porezi povezani sa zapošljavanjem. Učešće tih neplatnih troškova značajno varira: od svega 5% u Bugarskoj i Litvaniji do 32% u Francuskoj i Švedskoj. Prosek EU je 25%.

Ove razlike, kako ističu stručnjaci iz ETUI i ILO, odražavaju razlike u modelima socijalne zaštite. Zemlje sa univerzalnim sistemima, poput Francuske i Švedske, imaju znatno veće doprinose jer nude duže i bolje plaćene odsustva (roditeljska, bolovanja) i šire osiguranje od nezaposlenosti.

Zašto su razlike tolike?

Prema stručnjacima, razlike u radnim troškovima određuju:

• Produktivnost i ekonomska struktura – razvijenije ekonomije mogu da podnesu veće plate;
• Institucije tržišta rada – sindikati, kolektivni ugovori i minimalne plate imaju snažan uticaj;
• Troškovi života – zemlje sa većim cenama generalno imaju više plate.

U suštini, rad u Luksemburgu i Norveškoj poslodavce košta više od pet puta više nego u Bugarskoj i Rumuniji, ali ta razlika postaje znatno manja kada se uzme u obzir realna kupovna moć.